Pełna wersja rozmowy Aleksandry Nowakowskiej z Tomaszem Teodorczykiem, która pod zmienionym tytułem i okrojona bez zgody autora ukazała się w magazynie SENS 1/2023.
W książce „Psychoterapia pisana żartem” uświadamiasz, że żart jako interwencja terapeutyczna wnosi do gabinetu uzdrawiający dystans, a humor to ważna metaumiejętność terapeuty. Jednocześnie jej tematem nie jest sam dowcip, lecz jego przedmiot – psychoterapia. We wstępie piszesz, że żart ma jedynie pomóc zrozumieć, czym ona w istocie jest i dotrzeć do jej niewygodnych obszarów. Skąd ten pomysł?
Długo szukałem formy, w której mogłem napisać książkę o psychoterapii. Używałem dotąd metody porównawczej (Mindell i Jung, 2016) formy traktatu (Traktat o psychoterapii. IMAM, 2017), wreszcie wpadłem na pomysł z wykorzystaniem żartów, który wydał mi się interesujący. Po pierwsze dlatego, że dowcipy wszyscy lubią, ja również, stosuję je zresztą w swojej praktyce psychoterapeutycznej. A po drugie, jeśli w żartach szuka się prześwitów, czyli tego o co chodzi na głębszym poziomie, dochodzi się do tej spodniej warstwy i widzi istotne rzeczy, które stanowią esencję psychoterapii. Etymologia germańskiego witz (dowcip) wywodzi to słowo z indoeuropejskiego źródłosłowu ueid, co oznaczało widzieć, a więc i wiedzieć. Mało jest rzeczy bardziej wielowarstwowych niż żart. Dzięki niemu mogłem pokazać, co w naszym zawodzie jest słabiej widoczne, czesto tabuizowane, a co najczęściej pomaga w uświadomieniu ograniczeń.
Tak jak w tym żarcie?
Sherlock Holmes i Doktor Watson zgubili się, lecąc balonem. Zniżyli lot, zobaczyli na łące pastuszka i zapytali go:
– Hej pastuszku! Gdzie jesteśmy?
– W balonie! – odpowiedział.
Sherlock głęboko się zamyślił i po chwili rzekł:
– Wiesz, Watsonie, mam wrażenie, że ten pastuszek, gdy dorośnie, zostanie psychoterapeutą.
– Drogi Holmsie – odpowiada Watson. – Na jakiej podstawie udało ci się to wydedukować?
– To banalnie proste – na to Holmes. – Zadaliśmy mu pytanie, dostaliśmy odpowiedź i nadal g… z tego dla nas wynika!
Pod spodem tego żartu, który na powier