„Żadna ilość przegadanych godzin ani żaden sposób zrozumienia nie uwolnią ciężkich napięć mięśniowych, które upośledzają większość ludzi. Takie napięcia blokują wyrażanie uczuć i mogą zostać uwolnione jedynie przez pełne wyrażenie tych uczuć”.
Alexander Lowen, „Radość”
Terapia lowenowska (zwana Analizą Bioenergetyczną, bioenergetyką, metodą Lowena) to metoda psychoterapii wywodząca się z wegetoterapii Wilhelma Reicha (ucznia Freuda), który wzbogacił psychoanalizę o wątek tak zwanej „pracy z ciałem”. To nurt terapii, gdzie klasyczne podejście psychodynamiczne jest wzbogacone, wspierane i łączone z pracą przez ciało. Twórca bioenergetyki, amerykański psychiatra Alexander Lowen (1910–2008), był pacjentem i współpracownikiem Reicha. Wykorzystując podstawowe założenia o energetycznym podłożu procesów psychofizycznych, stworzył własną koncepcję psychoterapii, rozwijaną następnie przez dziesięciolecia (Lowen prowadził sesje jako terapeuta przez ponad 55 lat, a zmarł w wieku 98 lat).
„Bioenergetyka ujmuje funkcjonowanie psychiczne człowieka w kategoriach ciała i energii. Zakłada, że źródłem nerwic, depresji i utraty tożsamości jest tłumienie uczuć, które przejawia się w postaci chronicznych napięć mięśniowych, blokujących swobodny przepływ energii przez organizm. W trakcie rozwoju jednostki, począwszy od wczesnego dzieciństwa, ustalają się specyficzne nawyki odcinania bólu, rozpaczy i lęku oraz sposoby pozyskiwania bezpieczeństwa i miłości otoczenia. Doprowadzają one do powstania struktury charakteru człowieka, na którą składają się: zniekształcony często obraz świata i własnej osoby, schematy zachowań i odczuwania, a także ograniczające żywotność organizmu wzorce «trzymania się» i poruszania, zwane «zbroją charakteru»” (Lowen, „Miłość, seks i serce”, Warszawa 1991)
Zgodnie z zasadami bioenergetyki ciało człowieka jest wyrazem i odbiciem jego psychiki. Terapia lowenowska polega na poznawaniu struktury charakteru osoby i uruchamianiu zatrzymanych w ciele emocji. Pacjent wykonuje ćwiczenia zwiększające świadomość ciała, rozwijające ekspresję i integrację. Szczególne znaczenie ma przywrócenie swobodnego oddychania. Celem terapii jest odblokowanie ograniczeń rozwoju osoby, uwolnienie energii zużywanej dotąd na powstrzymanie wewnętrznych impulsów, a także przywrócenie jedności ciała, uczuć i umysłu.
„Poza ciałem, życie jest złudzeniem. W ciele człowiek odczuwa cierpienie, smutek, lęk i przerażenie, lecz przynajmniej są to prawdziwe uczucia, których można doznać i które można wyrazić. Zdolność do odczuwania bólu to jednocześnie zdolność do odczuwania przyjemności” (Lowen, „Zdrada ciała”).
Lowen napisał kilkanaście książek na temat swojej metody terapii, z których większość została przetłumaczona na język polski:
- „The Language of the Body” (1958), wyd. pol. „Język ciała” (2012)
- „Love and Orgasm” (1965)
- „The Betrayal of the Body” (1967), wyd. pol. „Zdrada ciała” (2012)
- „Pleasure” (1970), wyd. pol. „Przyjemność” (2011)
- „Depression and the Body” (1972), wyd. pol. „Depresja i ciało” (2012)
- „Bioenergetics” (1975), wyd. pol. „Bioenergetyka” (2011)
- „The Way to Vibrant Health”, współautorka Leslie Lowen (1977), wyd. pol. „Droga do zdrowia i witalności. Podręcznik ćwiczeń bioenergetycznych” (2011)
- „Fear of Life” (1980), wyd. pol. „Lęk przed życiem” (2010)
- „Narcissism” (1984), wyd. pol. „Narcyzm – zaprzeczenie prawdziwemu ja” (1995)
- „Love, Sex and Your Heart” (1988), wyd. pol. „Miłość, seks i serce” (2011)
- „The Spirituality of the Body” (1990), wyd. pol. „Duchowość ciała” (2012)
- „Joy” (1995), wyd. pol. „Radość” (2010)
- „The Voice of the Body: The Role of the Body in Psychotherapy” (2005), wyd. pol. „Głos ciała. Wybrane wykłady publiczne z lat 1962–1982” (2013)
- „Honoring the Body: The Autobiography of Alexander Lowen” (2003)
